Vijftig jaar na dato behoort The Dark Side Of The Moon nog altijd tot het rijtje bestverkochte en meest beroemde rockalbums allertijden. Het album van Pink Floyd is een halve eeuw oud, maar vanwege de maatschappijkritische teksten misschien wel actueler dan ooit. Ook door de ogen van Pink Floyd Project: de tributeband zet het werkstuk centraal tijdens hun nieuwe theatertournee waarin muziek, tekst en spectaculaire visuals samensmelten.
De wereldwijde doorbraak
In de eerste zeven jaar van haar bestaan behaalt Pink Floyd successen in Europa en Amerika met albums als Ummagumma, Atom Heart Mother en Meddle en hun indrukwekkende optredens. Maar met The Dark Side Of The Moon, uitgebracht in maart 1973, beleeft de band haar definitieve wereldwijde doorbraak. Zo staat het viertal dankzij het succes van de single Money in Amerika binnen mum van tijd in uitverkochte stadions te spelen. Pink Floyd is plotsklaps een ware million dollar act geworden.
Een conceptalbum in optima forma
Op The Dark Side Of The Moon profileert de voormalige Pink Floyd-bassist en zanger Roger Waters zich voor het eerst serieus als tekstschrijver, vertelt Pink Floyd-biograaf Wouter Bessels. “Waters beschrijft de spanningen die hij als rockartiest inmiddels persoonlijk heeft ondervonden. De snelheid waarmee het leven voorbijgaat (Breathe), reizen (On The Run), tijd (Time), de dood (The Great Gig In The Sky), geld (Money), menselijke tegenstellingen (Us And Them) en gekte (Brain Damage).” En dan is er het geluid van de hartslag die de plaat opent en afsluit. “Het is de meest logische verbinding op een album over spanningen en obsessies in het leven. Alle songs op The Dark Side Of The Moon zijn aan elkaar verbonden, een conceptalbum in optima forma.”
Transformatie
Pink Floyd Project beschouwt The Dark Side Of The Moon als het moment waarop Pink Floyd zich transformeert van underground band naar progressieve rockband. Dat is ook het uitgangspunt van deze show. “In de eerste set gaan we op een muzikale zoektocht om die creatieve transformatie van Pink Floyd te illustreren. In de tweede set spelen we The Dark Side Of The Moon integraal en benadrukken we op beeldend wijze het intermenselijke thema van het album, door dit bijna angstig reëel door te trekken naar onze eigen dag van morgen.”
De visie van de regisseur
Maar hoe vertaal je zo’n thema naar het theater en maak je er een indrukwekkende show van? Pink Floyd Project sloeg opnieuw de handen ineen met regisseur en artistiek leider Aike Dirkzwager, die ook betrokken was bij de vorige tournee The Wall 40 Years.
,,In het eerste deel is de ontwikkeling in de beginjaren van Pink Floyd te horen. Die start bij hun oude huisbaas Mike Leonard. Één van zijn eerste ideeën was om gekleurd cellofaan voor een lamp te houden en markeerde de start van hun visuele effecten. Die ontdekkingsreis wordt op het toneel door de bandleden van Pink Floyd Project uitgebeeld, inclusief vijf camera’s. Van heel primitief naar hi-tec, van analoog naar digitaal. En alles wordt gefilmd, geprojecteerd en live uitgevoerd. Iedere show zal dus anders zijn.”
Voor de pauze
Parallel daaraan staat de eerste helft in het teken van creëren van leven. ,,Van dode materie via primitieve cellen en botstructuren werken we toe naar levende materie: de hartslag, het begin van The Dark Side Of The Moon, als de mens als het ware wordt geboren. En die mens is ook in feite hybride: tussen vlees en bloed en algoritme.”
Na de pauze
In het tweede deel draait het ook om de toestand van de mens anno nu. ,,The Dark Side Of The Moon zit vol met tijdloze en actuele onderwerpen: geld, dood, macht, gekte. En zo wordt het ook gepresenteerd in deze show. In tegenstelling tot The Wall is er geen hoofdpersoon en in deze show liggen de twee helften nogal ver uit elkaar. Dat waren wel grote uitdagingen. Tekstueel is het tweede deel zeer uitgesproken, en het andere juist niet.” Dirkzwager is op zoek gegaan naar het verband tussen beide: “Hoe de mens zich heeft gemaakt, ontwikkeld en waar dat toe heeft geleid.”
De nummers en het beeldverhaal
1. Obscured by Clouds / When You’re In
Met cellofaan en een theaterlamp worden de eerste visuele effecten gemaakt. Al gauw vervangen door een ingenieuze constructie: een tafel met twee doorzichtige draaischijven. In een draaiende beweging wordt een steeds veranderend lijnenspel zichtbaar.
2. Set The Controls For The Heart Of The Sun
Als in een soort van seance doet de zanger een oproep: ‘Set the controls for the heart of the sun’. Een mysterieuze tekst. Maar de zon staat voor licht, energie en warmte, dus in een volgende stap worden licht, warmte en energie aan het proces toegevoegd. De draaiende beweging zet door, ook bij de bandleden.
3. One Of These Days
De vlam slaat in de pan, de zangers/alchemisten generen vuur en brengen dode materie tot leven.
4. Echoes
Levende cellen groeien, delen, en vormen zenuwbanen die in een soort interplanetaire baarmoeder uitgroeien tot een menselijke structuur. Er ontstaat een kruising tussen mens en robot, tussen analoog en digitaal. Een menselijk wezen met algoritmische entiteit waar de makers geen invloed meer op lijken te hebben. Je zou kunnen zeggen: een soort digitale Frankenstein.
5. Childhood’s End
De eerste zin zegt genoeg: ‘You shout in your sleep’. De zanger schrikt wakker uit een nachtmerrie en vraagt zich af of hij door moet gaan met dit proces, de totstandkoming van deze nieuwe, hybride mens.
6. Careful With That Axe, Eugene
Maar hij zet toch door en creëert een angstwekkend wezen. Ondertussen gewaarschuwd door zijn collega-zanger: ‘Careful with that axe, Eugene’.
PAUZE
7. Speak To Me
Bij het beeld van de robotmens klinken geluidsflarden van een toekomstig leven.
8. Breathe
Een vrouw gilt, de nieuwe mens wordt geboren. Zo te zien een doorsnee, West-Europese burger. Architecten hebben een filmpje gemaakt van onze toekomstige stad: werken, wonen en leven in ideaal evenwicht. Maar als we via de trappen van een treinstation naar beneden afdalen, komen we terecht in een heel andere wereld.
9. On The Run
Paniek op een legerbasis, opstijgende vliegtuigen, omroepberichten, Tanks rijden door de straten, ontploffende elektriciteitscentrales, enzovoorts. Een sardonische lach gaat vooraf aan het definitieve bombardement.
10. Time / Breathe (reprise)
De wekker gaat en we worden wakker in een uitgestorven, vernielde stad. Volgt een terugblik op een vrolijke en onbezorgde jeugd waarin we een veelbelovende toekomst als vanzelfsprekend zagen.
11. The Great Gig In The Sky
Drie vrouwen doen verslag van de situatie in de wereld. Als verslaggeefsters zijn ze sprakeloos, als zangeres niet.
12. Money
Onder leiding van de robotmens die het volk zegent, zingen de zangers van geld als de motor waar nog steeds alles om draait.
13. Us And Them
Als we de welvaart niet wereldwijd beter verdelen, blijft een oplossing voor veel problemen uit. Maar aan het einde staat de robotmens nog altijd zijn zegendans te doen.
14. Any Colour You Like
De zangers halen de tafel waar ze aan het begin van de show hun analoge visuals mee maakten terug op het toneel. Ze maken vuur, de muzikanten verschijnen weer op het scherm en het draaiende lijnenspel verschijnt ook weer. Terug naar het begin?
15. Brain Damage
De robotmens lijkt verdwenen maar door het lijnenspel heen verschijnen digitale hoofden, hebben ze zich in ons hoofd genesteld?
16. Eclipse
De tafel produceert nu ook weer de analoge kleuren vanuit het begin waarmee de aarde – gezien vanuit de ruimte – wordt ingekleurd. Hoewel de tekst van Eclipse in de laatste zin een maansverduistering aankondigt horen we tot slot toch weer een hartslag.
Impact van 50 jaar The Dark Side Of The Moon
De impact van The Dark Side Of The Moon is 50 jaar na dato nog erg groot. De door het Engelse kunstenaarscollectief Hipgnosis ontworpen hoes met het prisma, de hartslag; ze zijn onlosmakelijk verbonden met dit klassieke album.
De tijdloze teksten van Roger Waters zijn volgens Wouter Bessels dermate concreet en universeel, dat ze ook toekomstige generaties zullen blijven aanspreken. “Time, Money, The Great Gig In The Sky en Us And Them zijn uitgegroeid uit tot klassieke Floyd-tracks én inmiddels ruim 20 jaar vaste waarden in de jaarlijkse NPO Radio 2 Top 2000. Daarnaast markeert The Dark Side Of The Moon het commerciële en creatieve hoogtepunt van Pink Floyd als groep. Al tijdens de opnames realiseerden de vier bandleden dat ze iets bijzonders aan het maken waren. En nadien hebben ze nooit meer zó intensief samengewerkt.”
“There is no dark side in the moon, really. Matter of fact, it’s all dark”.
“The only thing that makes it look light is the sun.”
– Gerry O’Driscoll, portier Abbey Road Studios Londen –
Namens het hele team van Pink Floyd Project,
Veel plezier met de voorstelling!